9. Sınıf II. Ünite I. Ders
ÜNİTE
İnsanlığın İlk Dönemleri
KONU
Yazı Öncesi Dönem
Tarih Öncesi Çağlar
KAZANIM
Kanıtlardan yola çıkarak yazının icadından önceki zamanlarda yaşayan insanların
hayatı hakkında çıkarımlarda bulunur.
Göbeklitepe, Çatalhöyük ve Çayönü gibi yerleşik hayata ve medeniyete dair bilinen en eski
yerleşim yerlerinden günümüze kalan maddi kültür buluntuları incelenerek yazının icadına
kadar ki zamanlarda insanoğlunun hayat tarzı, tabiat ile ilişkisi ve hayatta kalma mücadelesi
(yeme-içme, giyinme ve barınma) ele alınır.
Yazının icadından önceki dönemde hâkim olan sözlü kültür örneklerine (mitler, kuruluş
efsaneleri) kısaca değinilir.
Yazının icadından önceki zamana dair dönemlendirmeye kısaca değinilir.
SÜRE
2 Ders (40 + 40 = 80 Dakika)
Yazı Öncesi Dönem
İnsanların yeryüzüne geldikten sonra medeniyet alanında ortaya koyduğu ilk temel bilgilerin neler olduğunu kesin olarak bilemiyoruz. Çünkü insanların tarihinde belli bir yere kadar inebiliyoruz. Ötesi karanlık bir oda gibidir. Odayı aydınlatmak ise son derece güçtür. Odanın aydınlanan kısmını biliyoruz. Fakat ötesini bilemiyoruz. Medeniyet sahasında yapılan çalışmaları, faaliyetleri yazının icâd edildiği tarihten bu tarafa nisbeten biliyoruz. Ötesini elimizdeki ışığı zayıf bir lâmba ile arıyoruz. Lâmbanın ışığı çok zayıf olduğundan karanlık odayı pek aydınlatamıyoruz; dolayısıyla elde ettiğimiz bilgiler de zayıf olmakta, teori niteliğini aşmamaktadır. Yani tarihin karanlık çağına ait bütün bildiklerimiz varsayımdan ibarettir. Buna rağmen yine de yapılan kazılar sonucu elde edilen ipuçlarına dayanılarak somut birtakım bilgiler edilmiş ve bu bilgilere dayanılarak birtakım görüşler ileriye sürülebilmiştir.
Kazım Yıldırım, Düşünce ve Medeniyet Tarihi
Yazı Öncesi Dönemde Yaşam
Tarih öncesi insanların yaşamak için daima mağaraları seçtikleri sanılır. Aslında, bu zamanda çok sayıda açık hava yerleşmesi vardı. İnsanlar yaşadıkları yerlerde çoğunlukla, soğuktan, kardan, rüzgârdan, nemden, saldırıdan, hayvanlardan korunmayı düşünüyordu. Yaşadıkları mekânı yaptıkları işlere, sosyal ve kültürel örgütlenmelerine uygun biçimde düzenliyorlardı. Çoğunlukla da sapa olmayan, ırmağın kıyısında, bir vadiye egemen bir kayanın altındaki sığınakları ve mağaraları seçiyorlardı. Bu durumda, doğal olan barınak yeniden düzene konuyordu. Buraya yerleştirilen “çifte dam” çok rahat bir mekânın oluşumuna olanak sağlıyordu. Bu daha çok açık havada bir ovaya, bir vadiye ya da bir platoya yerleştiriliyordu. Sonra da çeşitli malzemeden, bazen de mamut kemiklerinden kulübeler ya da çadırlar kuruluyordu.
Hasan Tahsin Uçankuş, Bir İnsan Uygarlık Bilimi Arkeoloji – Tarih Öncesinden Perslere Kadar Anadolu
Kanıt Sorgulama
1-) Yazı öncesi dönemde insanların yerleşim alanı seçimini hangi faktörler etkilemiş olabilir? Niçin?
2-) Yazı öncesi dönemde insanlar giyinme ve yeme-içme gibi gereksinimlerini nasıl karşılamış olabilir?
3-) Yan taraftaki fotoğrafı inceleyiniz. Mağaraya çizilen bu resimden yola çıkarak yazı öncesi dönem hakkında neler söylenebilir?